Çölyak Hastalığı ve İlaç Tedavisi Hakkında Genel Bilgiler
Çölyak hastalığı, genetik yatkınlığı olan bireylerde buğday, arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunan gluten proteinine karşı gelişen kronik bir otoimmün hastalıktır. Temel tedavisi ömür boyu sıkı bir glutensiz diyettir. İlaç tedavisi, hastalığın kendisini iyileştirmek için değil, genellikle komplikasyonları yönetmek veya semptomları hafifletmek için kullanılır.
Doğrudan Çölyak Hastalığını Hedef Alan Gelişim Aşamasındaki İlaçlar
- Glutenaz Enzimleri: Bu enzimler (örneğin, AN-PEP, Latiglutenase), gluteni bağırsakta parçalayarak toksik etkisini azaltmayı amaçlar. Ancak, bunlar glutensiz diyetin yerini tutmaz ve genellikle küçük miktarlardaki kazara gluten alımının etkilerini hafifletmek için araştırma aşamasındadır. Henüz yaygın kullanım için onaylanmamışlardır.
- Bağırsak Geçirgenliğini Azaltan İlaçlar (Zonulin Antagonistleri): Larazotide asetat gibi ilaçlar, bağırsak bariyerinin sıkılaşmasını sağlayarak gluten proteinlerinin bağırsak duvarından geçişini engellemeyi hedefler. Faz 3 klinik çalışmaları devam etmektedir ve henüz rutin kullanıma girmemiştir.
- Bağışıklık Sistemini Modüle Eden İlaçlar: Glutene verilen anormal bağışıklık yanıtını baskılamak veya değiştirmek için çeşitli immünoterapi ve biyolojik ajanlar (anti-IL-15 antikorları gibi) araştırılmaktadır. Bunlar da henüz deneysel aşamadadır.
Semptom ve Komplikasyonların Yönetiminde Kullanılan İlaçlar
- Vitamin ve Mineral Takviyeleri: Çölyak hastalığı, ince bağırsakta emilim bozukluğuna (malabsorpsiyon) yol açar. Bu nedenle, demir, B12 vitamini, D vitamini, kalsiyum, folik asit ve çinko gibi eksiklikler sık görülür. Eksikliklerin tespit edilmesi durumunda doktor tarafından reçete edilen takviyeler kullanılır.
- Kortikosteroidler: Refrakter (dirençli) çölyak hastalığı gibi ciddi ve inatçı inflamasyon durumlarında, bağışıklık sistemini baskılamak ve bağırsak iltihabını azaltmak için prednizon veya budesonid gibi kortikosteroid ilaçlar kısa süreliğine reçete edilebilir.
- İmmünosupresif İlaçlar: Refrakter çölyak hastalığında steroidlere yanıt alınamazsa, azatioprin gibi daha güçlü bağışıklık baskılayıcı ilaçlar kullanılabilir.
- Semptomatik İlaçlar:
- İshali kontrol altına almak için loperamid gibi antidiyareik ilaçlar.
- Karın ağrısı ve krampları hafifletmek için antispazmodik ilaçlar (örn., hyoscine butylbromide).
- Mide asidini azaltmak için proton pompa inhibitörleri (örn., omeprazol).
Önemli Uyarılar
- Çölyak hastalığının temel ve tek kanıtlanmış tedavisisıkı bir glutensiz diyettir.İlaçlar bu diyetin yerine geçmez.
- Yukarıda bahsedilen deneysel ilaçların çoğu henüz araştırma aşamasındadır ve rutin klinik uygulamada kullanılmamaktadır.
- Kullanılan tüm ilaçların (reçeteli, reçetesiz ve takviyeler) gluten içermediğinden emin olunması gerekir. Bazı ilaçların dolgu maddelerinde gluten bulunabilir.
- Herhangi bir ilaç veya takviye kullanmadan önce mutlaka birgastroenteroloji uzmanınadanışılmalıdır. Doktorunuz, sizin özel durumunuza uygun teşhis, tedavi ve takip planını oluşturacaktır.
|
