Çölyak testi, çölyak hastalığı tanısı koymak için uygulanır. Çölyak hastalığı genellikle kansızlık, halsizlik, bitkinlik, eklem ağrıları ve karın ağrısı gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu bulgulara rastlanan hastalardan çölyak testi istenir. Bazen ailesinde çölyak hikayesi bulunanlar da bu teste çölyak tanısı için tabi tutulabilirler. Yakın akrabası çölyak hastası olan ve belirti vermeyen hastalar test edilebilir. Ancak şu sıralarda geniş çaplı çölyak tarama testleri önerilmemektedir.

Hasta bir süreden beri glutensiz diyet uygulamaktayken bir veya birden fazla sayıda antikor testi kendisinden istenebilir. Bu şekilde antikor seviyelerinin düşmüş olduğu, diyetin hastanın yakınmalarını kaldırdığı ve bağırsağın iç kısmını saran katmandaki deformenin düzeldiği doğrulanmış olur. Hastada ortaya çıkan şikâyetler geçmemişse, hastanın diyete olan uyumu kontrol etmek ve diyetteki gizli kalmış gluten besin kaynaklarını veya geçmeyen şikâyetlerin nedenlerini araştırmak için çölyak hastalığı testleri istenebilir.

Çölyak hastalığının derecesini ve beslenmede meydana gelen bozuklukları belirlemek için gerekli testler şunları içerir:

Çölyak hastalığına sahip olan kişilerde laktoz tahammülsüzlüğü de görüldüğü için çölyak testleri başka tahammülsüzlük ve diğer alerji testleri ile yapılmalıdır. Glutenden fakir diyete uyumu takip edebilmek ve tedavi etkisinin ne doğrultuda ilerlediğine yardımcı olmak için çölyak hastalığı tanısı konmuş kişilerden anti-tTG, AGA ve/veya EMA testleri istenebilmektedir. Diyet listesinden glutenli gıdalar çıkartıldığında, antikor düzeylerinin belirli seviyeye düşmesi gerekir.

Çölyak hastalığı, bağışıklık sisteminin glutene karşı oluşturduğu bir yanıt nedeniyle ince bağırsağın iç yüzeyine zarar verir. Bu nedenle, çölyak testi ve glutensiz diyet uygulaması hayat boyu süren bir süreçtir. Çölyak hastalığı tedavi edilmezse, osteoporoz, nörolojik sorunlar ve bağırsak kanseri gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir. Bu nedenle, erken tanı ve tedavi çok önemlidir.