Çölyak Hastalığı ve Glutensiz Diyet
Çölyak hastalığı, bağışıklık sisteminin gluten proteini tüketildiğinde ince bağırsağa zarar verdiği otoimmün bir hastalıktır. Gluten; buğday, arpa, çavdar ve bunların türevlerinde bulunur. Çölyak hastalığının tek tedavisi, ömür boyu sıkı bir glutensiz diyet uygulamaktır. Bu diyet, bağırsak hasarını iyileştirir ve semptomları kontrol altına alır.
Glutensiz Diyetin Temel Kuralları
- Buğday, arpa, çavdar ve yulaf (çapraz bulaşma riski nedeniyle) gibi gluten içeren tahıllardan kaçının.
- İşlenmiş gıdaların etiketlerini dikkatlice okuyun; gizli gluten kaynaklarına dikkat edin.
- Glutensiz alternatifler (mısır, pirinç, kinoa, karabuğday) tüketin.
- Mutfakta çapraz bulaşmayı önlemek için ayrı pişirme kapları ve yüzeyleri kullanın.
Örnek Glutensiz Diyet Listesi (1 Günlük)
Kahvaltı:
- 2 dilim glutensiz ekmek
- 1 adet haşlanmış yumurta
- 1 dilim beyaz peynir (glutensiz)
- Domates, salatalık, yeşillik
- 5-6 adet zeytin
- 1 tatlı kaşığı pekmez veya bal
Ara Öğün:
- 1 porsiyon taze meyve (elma, armut gibi)
- 10-15 adet çiğ badem veya ceviz
Öğle Yemeği:
- 6-8 yemek kaşığı etli sebze yemeği (örneğin, kıymalı kabak)
- 1 kase glutensiz yoğurt
- Mevsim salatası (sos olarak zeytinyağı ve limon)
- 3-4 yemek kaşığı pirinç pilavı veya bulgur pilavı yerine kinoa
Ara Öğün:
- 1 bardak süt veya glutensiz kefir
- 1 porsiyon glutensiz atıştırmalık (mısır cipsi veya glutensiz bisküvi)
Akşam Yemeği:
- 1 porsiyon ızgara balık veya tavuk
- Zeytinyağlı enginar veya bakla
- 1 dilim glutensiz ekmek
- Ayran veya cacık
Gece:
- 1 porsiyon meyve veya 1 avuç leblebi
Glutensiz Besin Önerileri
- Tahıllar: Pirinç, mısır, kinoa, karabuğday, amarant, teff, darı.
- Sebzeler: Tüm taze sebzeler (patates, havuç, brokoli, ıspanak vb.).
- Meyveler: Tüm taze meyveler (elma, portakal, muz, çilek vb.).
- Protein Kaynakları: Kırmızı et, tavuk, balık, yumurta, bakliyat (nohut, mercimek), tofu.
- Süt Ürünleri: Süt, yoğurt, peynir, kefir (glutensiz olduğundan emin olun).
- Yağlar: Zeytinyağı, ayçiçek yağı, tereyağı (glutensiz markalar).
Kaçınılması Gereken Glutenli Besinler
- Buğday, arpa, çavdar ve yulaf içeren ekmek, makarna, bisküvi.
- Unlu tatlılar (baklava, kek, pasta).
- Bira, malt içecekler.
- Hazır çorbalar, soslar, köfte ve sosis gibi işlenmiş etler.
- Bazı ilaçlar ve kozmetik ürünler (gluten içerebilir).
Önemli Uyarılar
- Diyet listesi kişiye özeldir; bir diyetisyen veya doktor kontrolünde planlanmalıdır.
- Glutensiz ürünlerin besin değeri düşük olabilir; demir, B vitamini ve lif takviyesi gerekebilir.
- Dışarıda yemek yerken restoranları glutensiz seçenekler konusunda bilgilendirin.
- Glutensiz sertifikalı ürünleri tercih edin.
Bu diyet listesi genel bir rehber niteliğindedir. Çölyak tanısı almış bireyler, sağlık profesyonelleriyle işbirği yaparak kişisel ihtiyaçlarına uygun bir beslenme programı oluşturmalıdır. |
