Çölyak Tanısı: Çölyak Hastalığı ince bağırsakta, Glüten isimli proteine karşı ömür boyunca süren ve kronik hale gelen alerjisi, duyarlılığıdır.

Çölyak hastalığından şüphelenildiği zaman doktor hastadan ayrıntılı bir vücut muayenesi yaptıktan sonra hastadan bazı kan ve gaita testleri ister. Kalsiyum, potasyum magnezyum, protein (İmmun globulinler, albumin ve pıhtılaşma faktörleri), folik asit, B12 vitamini, A vitamini, kolesterol ve demir gibi bu hastalık ile vücutta eksilmesi muhtemel bazı nesnelerin kandaki aşamalarının ölçülmesi ile gaita tahlili yanında çölyak hastalığının teşhisi için kullanılan bazı yan testlerinin (Serolojik testler) kesinlikle yapılması gerekir. Anti endomysial antikor (Ema), anti tissue transglutaminaz antikor (A Ttg), anti deaminegliadin antikor (Dgp) ile anti retikülin antikorlar şu anda çölyak tanısı için kullanılan serolojik testtir. Bu serolojik testlerin hastalık tanısındaki hassasiyeti yüksektir (%80-95 arası). Bütün antikorların IgA ve IgG alt türleri mevcut olup, tanıda önemli olan IgA alt türlerinin pozitif olmasıdır. IgA eksik olması halinde, bireylerde bu testler yanlış negatif çıkabilir. Çoğunlukla toplumun %0,2'sinde IgA eksikliği varken, çölyak hastalığı taşıyan hastaların %2'sinde IgA eksikliği vardır. IgA eksikliği bulunan hastalarda, IgG tipi antikorların pozitif olması dikkate alınması gerekir. Çölyak hastalığında vakaların, %6-22'sinde serolojik testler negatif olur. Bu hastalarda ayırt edici tanı için, mutlaka endoskopik biyopsi yapılması gerekir.

Çölyak tanısında mutlaka yapılması gerekli bir diğer inceleme endoskop yardımıyla ince bağırsağın 40 cm'lik bir kısmı olan duodenumdan doku numunesi alınmasıdır. Bu işlemde yapılacak işlem, normal gastroskopiden çok farklı değildir Biyopsi olmazsa olmaz tanı biçimidir ve serolojik testler tanı gayesiyle, biyopsinin yerini tutamaz. Endoskopi esnasında, ince bağırsak mukozasındaki yapısal farklılığı görülmesi de mümkün olmaktadır. Alınan doku numunesinin özel yöntemler ile boyandıktan sonra mikroskopla incelenerek bu hastalığa ait olabilecek, belirtilerin görülmesi hem çölyak tanısı hem de bu hastalıkla karşılaşılabilecek lenfoma benzeri, değişik hastalıkların ayırımı için mutlaka gereklidir. Çölyak hastalığında, bağırsaktaki tutulma, yama şeklinde olabileceğinden, bağırsağın farklı kısımlarından en az dört biyopsi alınması önerilir. Dört ya da daha çok fazla sayıda biyopsinin alınması, tanı koyma ihtimali iki kat artırır. Serolojik testleri pozitif olduğu durumda histopatolojik incelemede normal belirti fark edilen hastalarda daha fazla sayıda ve daha distaldeki incebağırsağın segmentlerinden (Jejunum) biyopsi alınması gerekir. Endoskopi istemeyen hastalar için serum antikorlarının pozitif ve kapsül endoskopi tanıya yardım edebilir. Kapsül endoskopide duodenum mukozasında meydana gelen ve scalloping olarak isimlendirilen ince granüler yapının görülmesi çölyak tanısı koymaya yardımcı olur.