{
    "title": "Çölyak",
    "image": "https://www.colyak.gen.tr/images/Colyak-75.jpg",
    "date": "19.01.2024 09:12:24",
    "author": "emine kedici",
    "article": [
        {
            "article": "<div><b>Çölyak</b> hastalığı, bağırsakta yer alan besinlerin emilimini gerçekleştiren villus denilen yapının bozulmasına neden olan ve bu nedenle de gıdalardaki besinin emilimini engelleyen bir çeşit sindirim sistemi hastalığıdır. İnce bağırsağın, glüten proteine karşı gösterdiği alerji ve hassasiyettir. Böylece bağırsak hacmi de azalır ve alınan gıdalar içerisindeki vitamin ve proteinler emilemez hale gelir. Sonuç olarak yetersiz beslenme ve devamında <b>çölyak</b> hastalığı belirtileri meydana gelir. Bu nedenle <b>çölyak</b> hastalarının glüten içeren gıdalar yerine daha fakir gıdalarla hayatlarını sürdürmeleri gerekir. Aksi takdirde ince bağırsak iltihaplanır ve bağırsak fonksiyonu için önemli olan villüslerin azalmasıyla besin maddelerinin kana karışması zorlaşır. Böylece vitamin ve mineraller eksikliği yaşanır.</div><div><br></div><div><b>Çölyak hastalığının belirtileri ve tanının konulması</b></div><div><br></div><div>Özellikle küçük çocuklarda gelişim geriliği, ishal, anemi gibi belirtiler meydana gelir. Yetişkinlerde ise en bariz belirtisi halsizlik, kilo kaybı, şişkinlik, ishal, gaz, karın ağrısıdır. İlerleyen aşamalarda demir eksikliği nedeniyle anemi, karaciğer enzimlerinde bozukluk, kemik hastalığı, cilt hastalığı, gibi belirtiler meydana gelir. Besinlerde yer alan proteinlerin emilememesi nedeniyle protein eksikliği ve B vitamini eksikliği yaşanabilir. Ayrıca D vitamini ve kalsiyum azalması sonucu kemik zayıflığı baş gösterir ve buna bağlı olarak da dudak çatlakları, ağız içinde uzun süre geçmeyen yaralar yaşanabilir. Travma, yoğun stres ve cerrahi operasyonlar uyuyan bir <b>çölyak</b> hastalığını aniden ortaya çıkartabilir. <b>Çölyak</b> hastaları, tanı konulmadan önce besinler bağırsakta emilemediğinden alınması gerekli enerji alınamaz ve zamanla çok kilo verirler.</div><div><br></div><div><b>Çölyak</b> hastalığının teşhisi kandaki antikorların kanda belirlenmesi ya da endoskopi ile ince bağırsaktan alınan biyopsilerin ile yapılır. Teşhiste en fazla doku transglutaminaz antikoru testi ve anti-endomisyum antikoru testi uygulanır. Ayrıca genetik yatkınlığı olanlarda genetik testler de kullanılabilir. Ayrıca bazen endoskopi ile ağızdan onikiparmak bağırsağına girilerek ince bağırsağın üç ayrı noktasından doku alınarak mikroskop ile incelenmesi gerekebilir. Doku örneğinde bağırsaktaki emilimi sağlayan villüs adlı yapı düzleşmiş ya da yassılaşmış ise <b>çölyak</b> hastalığı teşhisi konulur.</div><div><br></div><div><b>Çölyak diyetinin uygulanmasında önemli olan hususlar</b></div><div><br></div><div>Severek yediğimiz tüm gıdalar glüten içermektedir. Glütensiz yeme alışkanlığı hayatı zorlaştırabilir. Fakat gıda endüstrisindeki ilerlemelerle artık glütensiz alternatif gıdalar bulunabilmektedir. Hazır gıda seçerken buğday içermez ibaresi yer alsa da gıdalarda glüten bulunabileceği unutulmamalıdır. Çikolata, birtakım kahve ve çay çeşitleri, sosis, salam, sucuklar, soslar, makarnalar ve bazı ilaçlarda bol miktarda glüten bulunmaktadır. Glütensiz beslenme hastayı besinsiz bırakmaz. Aslında diyetle hastalar hem sağlıklı hem de dengeli beslenirler. Glüten vücut için alınması zorunlu bir protein olmadığından yeri başka gıdalarla doldurulur. <b>Çölyak</b> hastalarının kendileri için artık yaşam şekli olan diyeti uygularlarken aşağıdaki hususlara dikkat etmeleri gerekmektedir.</div><ul><li><b>Çölyak</b> hastalarının içinde hangi bileşenlerin olduğu bilinmeyen gıdaları tüketmemeleri gerekmektedir. Ayrıca tüketilen besinlerin içeriğine dikkat edilmesi gerekiyor.</li></ul><ul><li>Özellikle buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahıllar ve bu tahıllardan üretilen bulgur, makarna, erişte, pasta, kuskus, börek, hamur tatlıları, simit, ekmek, tarhana, irmik, kurabiye, bisküvi, gibi gıda ve un kullanılarak pişirilen hazır besinlerin tüketiminden vazgeçilmelidir. <b>Çölyak</b> hastaları pirinç, soya, fındık, kestane, fasulye, mercimek, patates gibi besinler tüketebilirler. Ayrıca bol miktarda ceviz, fındık yenilmelidir. Süt ve süt ürünleri ise bazı hastalara iyi gelmez. Bu nedenle fazla tüketilmemelidir.</li></ul><ul><li><b>Çölyak</b> hastaları tedavi edilmediklerinde sadece diyet ile ihtiyaç duyulan vitamin ve mineralleri karşılayamayacaklarından mutlaka takviye vitamin almaları gerekmektedir.</li></ul><ul><li>Unutulmamalıdır ki diyete çok dikkat edilse dahi minik tavizler bağırsak kanseri, şizofreni gibi hastalıklara sebep olabilir. Bağırsaklar çok zarar görürse diyet yeterli olmaz. İlaç tedavisine başlanılması gerekir.</li></ul><ul><li>Glütensiz besinler hazırlanırken dahi glütenli besinlerin hazırlandığı kapların kullanılmamasına da özen gösterilmelidir.</li></ul><ul><li>Yetişkinler için uygulanması daha kolay olan <b>çölyak</b> diyeti çocuklar için oldukça hassasa uygulama gerektirir. Ebeveynler her zaman küçüklerin yanında olamayacaklarından tüketilemeyecek ürünler konusunda çocukların çok iyi bilgilendirilmesi gerekir. Fakat çocuk olduğu düşünüldüğünde bazı gıdaların onlar için yasak olduğunun anlatılması hiç kolay bir mesele değildir. Anneler çocukların bu gıdalara özenti duymalarını önlemek için evde bu gıdaları hazırlayabilirler. Ayrıca ebeveynler çocuklara bu diyetin bir yaşam stili haline getirmelerini sağlamaları gerekmektedir.</li></ul>"
        }
    ]
}